Iyonya’nin en önemli şehirlerinden biri olan Priene, Anadolu’daki
en güzel antik kentlerden biridir. Çok görkemli bir dağın eteklerinde yer
alan Priene, Miletos’lu ünlü şehir plancısı Hippodamus'un planladığı
şehirlerden biridir ve MÖ. 4.yüzyılda inşa edilmiş bir Grek şehrinin bütün
özelliklerini taşır. Birbirini dik kesen caddelerin yaratığı adacıklar
üzerinde kurulmuş bu harika şehirde her şey yerli yerinde ve günümüzdeki
şehir planlayıcılarını utandıracak güzelliktedir. Hippodamos küçük
adacıklar üzerine dört ev yahut bir resmi bina sığdırmıştı. Priene'deki ana
caddeler doğu-bati istikametinde, ikincil caddeler ise güney- kuzey yönünde
konulmuştur. Bu tür yönlendirme Priene evlerinin kışın güneş
ışıklarını tam olarak almalarına, yazın ise güneş ışıklarının
binaları tepelerinden geçmesine neden oldu. Bu muhteşem şehir
planlamasının yanı sıra Priene üç ana
yapısı ile de dikkati çeker.
Şehirdeki en önemli yapılardan biri antik tiyatrodur.
Yamaca inşa edilmiş bu tiyatro tipik bir Grek tiyatrosunun en güzel
özelliklerini taşır. Planı at nalı seklindedir ve sahne bina oturma yerlerinden
ayrı olarak inşa edilmiştir. Bu 5000 kişilik tiyatro birçok tadilatlar
geçirerek günümüze ulaşmıştır.
İkinci önemli yapı,
mimar Pytheos tarafından inşa edilmiş olan ve deniz seviyesinden 100 metre yükseklikteki
ünlü Athena tapınağıdır. Bu tapınağı yapan Pytheos,
ki ayni zamanda Halikarnas’taki ünlü Mausoleion'un
da mimaridir bu tapınağın insaa edilmesinden sonra bir kitap yazarak
tapınakta kullandığı bazı özellikleri İyon Sitilinin kuralları olarak
kabul etmiştir. M.Ö.4.yüzyılda yapılan bu tapınağın inşası sırasında
Priene'ye gelen İskender tapınağın yapımına yardım etmek ister. Ama bu
konuda şartlar ileri koşarak tapınağın arsitravı üzerine ismine
konulmasının ister. British Museum’da bulunan kitabeye bakılırsa Priene
halkının bunu kabul ettiği anlaşılır. Müzedeki kitabede "Kral İskender bu tapınağı
Athena Polias'a takdim etti" ifadesi vardır. Priene’yi gezerken Şehir Meclisi
binasını, agorasını unutmayın. 640 kişilik oturma yeri olan şehir meclisi
binası bir kare plan içerisine yerleştirilmiştir. Üstü
ahşapla kapatılmış olan meclis binasının ortada yer alan altarı çok iyi
korunmuştur.
|