|
Tiyatro
 M.Ö. 4.yüzyılda
kral Mausolos döneminde inşa edilen tiyatro, yamaca dayalı ve at nalı
şeklinde olup antik tiyatrolarının Türkiye'deki en eski ve en güzel örneklerinden biridir.
Tiyatro, antik geleneğe uygun olarak Göktepe'nin
güney yamacına oturma kademeleri yumuşak ana kaya
oyulmak suretiyle inşa edilmiştir. Hemen her tiyatroda
olduğu gibi Bodrum tiyatrosu da skene (sahne binası), orkestra (yarım
yuvarlak), cavea'dır (oturma alanı) olamak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır.
Oturma alanı ortadan geçen diazoma ile iki bölüme ayrılmıştır.
Oturma alanının alt bölümü oldukça sağlam bir şekilde korunmuştur.
Burası 12 radyal merdivenle 11 parçaya ayrılmıştır. Basamakların bazılarının
üzerinde muhtemelen o çağda tiyatroya yardım eden kişilerin adları görülür.
Yine basamaklar üzerinde raslanan bazı yuvarlak ve dikdörtgen
deliklerin güneşten korunmak amacı ile konulan gölgeliklerin ayaklarının
sokulduğu yerler olmalıdır.
Cavea nın alt bölümünde 30 oturma sırası vardır. Üst bölüm
çok tahrip olduğundan oturma sıralarının büyük bir kısmı yok olmuştur.
Bu bölümde de muhtemelen 25 oturma sırası oldugu sanılır. Her seyircinin 40 cm.lik
bir oturma alanı kapladıgını düşünürsek, bu tiyatro 13 bin kişiyi
alacak kapasitededir.
Orkestra yarım yuvarlaktan daha büyük olup at nalı formundadır. Alttaki
oturma kademelerinin hemen önünde burada oyunlar başlamadan önce Antik çağların
Şarap ve
Tiyatro Tanrısı Dionysos için kurbanlar kesilen dikdörtgen bir sunak
bulunmaktadır. Sunakla oturma kademeleri arasında bulunan iki korkuluk sırası
levhalarının birkaç parçası günümüze kadar korunabilmiştir. .
M.S. III. yüzyılda Doğu Roma'da da gladyatör ve vahşi hayvan döğüşlerine
ilgi artınca, orkestranın bu bölümüne seyircileri vahşi hayvanların hücumundan
korumak amacıyla bu korkuluklar yapılmıştır. Orkestra alanınındaki yarım yuvarlağın
tabanının mermerle kaplandığı sanılmaktadır.
Sahne binası ile cavea arasındaki açık geçide parodos
adı verilmektedir. Seyirciler oturma mahalline bu geçitlerden alınmıştır.
Korkuluk levhalarının bir kısmı seyircilerin içeri girişleri sırasında
kaldırılmış olmalıdır.
Bodrum tiyatrosunun sahne binası iki katlıdır. Bina uzun dikdörtgen bir yapıdır.
Her iki uçta oyuncuların gireceği birer kapı bulunmaktadır. Bunlardan başka
binanın üç ana kapısı bulunmaktadır. Sahne binası Roma Devrinde değişikliğe
uğramış, tiyatro maskları ve bukranionlarla süslenmiştir. Bizans Çağında
sahne binası ev olarak kullanılmıştır. Sonraki yüzyıllarda erozyon sonucu
tepelerden akan toprakla alt bölüm tamamen dolmuştur.
Antik
çağlarda
tiyatro basamaklarında oturanların antik limanı, Mausolos'un sarayını ve bütün
görkemi ile Mausoloein'u gördüklerin biliyoruz. Sahne binasının, sanatçıların
kullandığı odaların kalıntıları ve tiyatro tanrısı Diyonizos'a ithaf edilen sunak halen görülebilir.
Prof. Dr Ümit Serdaroğlu tarafından restore edilen tiyatro, yeni açılan çevre
yolunun hemen üstünde olması nedeni ile ulaşımı çok kolaydır. Tiyatronun restore edilmesi için
Zeki Müren Bodrumda konser vermiştir. Son yıllarda Turkcell ve Erikson firmalarının
restore ettiği tiyatro günümüzde konserler, tiyatro ve her türlü kültürel
faaliyetler için kullanılıyor.
Klasik Cavea ortadan geçen diazoma ile iki bölüme ayrılmıştır.
Alt bölüm günümüze oldukça sağlam bir şekilde gelmiştir. Burası 12
radyal merdivenle 11 parçaya ayrılmıştır. Oturma kademelerinin bazılarının
üzerinde isimlere rastlanmaktadır. Bu isimler muhtemelen o çağda tiyatroya
yardım eden kişilerin adları olmalıdır. Oturma kademeleri üzerinde bazı
yuvarlak ve dikdörtgen deliklere de rastlanmaktadır. Bu delikler gölgeliklerin
ayaklarının sokulduğu yerlerdir. Alt bölümde 30 oturma sırası vardır.
Bu oturma sıralarından en üstteki arkalıklıdır. Üst bölüm çok tahrip
olduğundan oturma sıralarının büyük bir kısmı yok olmuştur. Bu bölümde
de muhtemelen 25 oturma sırası vardır. Her bir kişiye 40 cm.lik yer
verildiği takdirde, bu tiyatro 13 bin kişiyi alacak kapasitededir. Üst
kademenin altında görülen galeriler tiyatroya gelen suların boşaltılması
amacıyla yapılmıştır.
Orkestra yarım yuvarlaktan daha büyük olup at nalı formundadır. Alttaki
oturma kademelerinin hemen önünde dikdörtgen bir sunak bulunmaktadır.
Burada oyunlar başlamadan önce Şarap ve Tiyatro Tanrısı Dionysos için
kurbanlar kesilirmiş. Sunakla oturma kademeleri arasında iki korkuluk sırası
bulunmaktadır. Korkuluk levhalarının birkaç parçası günümüze kadar
gelebilmiştir. Baklava dilimli mermer levhaların ayaklarının oturduğu
dikdörtgen oyuklar bir dizi halinde görülmektedir.
M.S. III. yüzyılda Doğu Roma'da da gladyatör ve vahşi hayvan döğüşleri
ilgi görünce, orkestranın bu bölümüne seyircileri vahşi hayvanların hücumundan
korumak amacıyla bu korkuluklar (balustrade) yapılmıştır. Yarım yuvarlağın
tabanının mermerle kaplandığı sanılmaktadır. Oturma kademelerinin
sahneye bakan bölümleri analemma adı verilen bir duvarla örülmüştür.
Sahne binası ile iki cavea arasındaki açık geçide
parodos adı verilmektedir. Seyirciler oturma mahalline bu geçitlerden alınmıştır.
Korkuluk levhalarının bir kısmı seyircilerin içeri girişleri sırasında
kaldırılmış olmalıdır.
Bodrum tiyatrosunun sahne binası iki katlıdır. Bina uzun dikdörtgen bir
yapıdır. Her iki uçta oyuncuların gireceği birer kapı bulunmaktadır.
Bunlardan başka binanın üç ana kapısı bulunmaktadır. Sahne binası Roma
Devrinde değişikliğe uğramış, tiyatro maskları ve bukranionlarla süslenmiştir.
Bizans Çağında sahne binası ev olarak kullanılmıştır. Sonraki yüzyıllarda
erozyon sonucu tepelerden akan toprakla alt bölüm tamamen dolmuştur.
|